تسهیل اجتماعی در مقابل طفره روی اجتماعی

تسهیل اجتماعی و طفره روی اجتماعی ارتباط نزدیکی بهم دارند. تسهیل اجتماعی و طفره روی اجتماعی هر دو مبتنی بر تأثیر وجود دیگران در عملکرد ما هستند و هر دو بخشی از رفتار گروهی محسوب می‌شوند. در اینجا با مقایسه تسهیل اجتماعی و طفره روی اجتماعی به شما خواهیم گفت رفتار متفاوت ما چگونه در این دو دسته قرار می‌گیرد.
تسهیل اجتماعی هنگامی است که وجود دیگران عملکرد ما را تسهیل یا به صورت مثبت یا منفی تحت تأثیر قرار می‌دهد.
طفره روی اجتماعی هنگامی است که در گروهی از افراد سخت کوش تعدادی از آن‌ها راهی پیدا می‌کنند تا کاری انجام ندهند و فکر می‌کنند اگر همکاری نکنند تفاوت زیادی نخواهد بود.
مطمئناً شما نیز تسهیل اجتماعی را تجربه کرده‌اید یا قربانی طفره روی اجتماعی بوده‌اید. این پدیده بسیار رایجی است که در زندگی ما رخ می‌دهد و فقط اسم درستی برای آن نداشتیم. اما با مطالعه این دو عبارت خواهیم فهمید وجود دیگران چه تفاوت بزرگی می‌تواند در زندگی ما ایجاد کند. چه خوب و چه بد خواهیم فهمید که افراد اطراف خود نیاز داریم و وجود آن‌ها می‌تواند رفتار ما و در نتیجه عملکرد ما را تحت تأثیر قرار دهد.

تسهیل اجتماعی

این نظریه می‌گوید که عملکرد شخص بستگی زیادی به وجود دیگران دارد. با توجه به وضعیت، وظیفه ساده یا پیچیده‌ای که به او محول شده است، تعیین خواهد کرد عملکرد او در حضور افراد دیگر بهتر می‌شود یا بدتر. برای مثال، (1) در کلاس درس وقتی که خواسته می‌شد تا مسئله راحتی را روی تخته حل کنید، اعتماد به نفس زیادی داشتید و به توجه و تمرکز زیادی نیاز نداشتید. مسئله را به درستی و در زمان کوتاه حل می‌کردید. در اینجا عملکرد بهتری داشتید. (2) در کلاس درس وقتی که خواسته می‌شد مسئله پیچید‌ه‌ای را روی تخته حل کنید، احتمالاً می‌ترسیدید که پای تخته بروید و فکر می‌کردید ممکن است اشتباه کنید. ولی، تمام نیروی خود را جمع می‌کردید تا مسئله را حل کنید. وقتی پای تخته می‌رفتید، دو چیز شما را اذیت می‌کرد:

*چگونه این مسئله پیچیده را حل کنم؟

*چه اتفاقی خواهد افتاد اگر نتوانم مسئله را حل کنم؟ این چه تأثیری روی معلم و دانش آموزان دیگر خواهد داشت؟ اگر به من بخندند چی؟
ذهن شما به دو قسمت تقسیم می‌شد؛ فکر کردن به مسئله پیچیده و حضور دیگران. این باعث عصبانیت و در نتیجه کاهش توجه به موضوع اصلی یعنی مسئله می‌شد. بنابراین، عملکرد ضعیف‌تری از خود نشان می‌دادید؛ در حالیکه اگر تنها بودید می‌توانستید عملکرد بهتری داشته باشید.

طفره روی اجتماعی

طفره روی اجتماعی می‌گوید که یک شخص در گروهی از افراد که روی پروژه‌ای یکسان کار می‌کنند ممکن است برای دستیابی به هدف تعیین شده تلاش نکند. مشارکت او ممکن است کمتر از دیگران باشد که منجر به خروجی کمتر مؤثر می‌شود. این می‌تواند یک دلیل عمده عملکرد نه چندان خوب کار گروهی در مقایسه با قابلیت‌های فردی اعضا باشد. حال این سؤال پیش می‌آید که چرا اعضای گروه 100% تلاش نمی‌کنند؟
*افراد می‌کنند مشارکت آن‌ها در گروه واقعاً اهمیتی ندارد و بدین ترتیب یا وانمود به کار کردن می‌کنند یا کلاً مشارکتی نمی‌کنند. اما آن‌ها فراموش می‌کنند گروه برای عملکرد بهتر با تلاش همه اعضا تشکیل شده است.
*افراد تنها از مزیت دیگران در گروه استفاده می‌کنند و به آن‌ها برای کار کردن کمک نمی‌کنند و در عوض زمان خود را صرف کارهای دیگر می‌کنند.
برای مثال، (1) وقتی در مدرسه روی پروژه گروهی 4 یا 5 نفره کار می‌کردید، یک یا دو نفر بودند که هیچ کاری انجام نمی‌دادند. آن‌ها فقط می‌نشستند و تماشا می‌کردند. (2) در مثال طناب کشی که برای بررسی طفره روی اجتماعی انجام دادیم، مشخص شد تعداد کمی در مقایسه با وقتی که تنها هستند تلاش کمتری کردند.
طفره روی اجتماعی نظریه مفت سوار را دنبال می‌کند. طفره روی اجتماعی عمدتاً به خاطر اینکه افراد نمی‌توانند مشارکت خود در جهت کار را ارزیابی و محاسبه کنند اتفاق می‌افتد و از اینرو، احساس می‌کنند چون برای گروه مهم نیست نباید اصلاً تلاش کنند.
تسهیل اجتماعی جنبه‌ای رفتاری است که ممکن است به مداخله نیاز نداشته باشد ولی، طفره روی اجتماعی باید حل شود تا عملکرد گروهی افزایش پیدا کند. باید از سنین پایین تمرین کرد تا کار کردن را یاد بگیریم و بهترین تلاش را در گروه داشته باشیم. اختصاص دادن وظایف برابر به اعضا یا افزایش کمیت وظایف آسان یک روش برای حل کردن طفره روی اجتماعی است. بدین ترتیب، هر فرد کار خود را بدون احساس کم اهمیت‌تر بودن انجام خواهد داد. ارائه بازخورد و پاداش دادن هر از گاهی چند به هر کار فردی نیز اعضا را به تلاش بیشتر ترغیب خواهد کرد.